بندر انزلی یکی از شهرهای زیبای گیلان است که از نظر قدمت سابقه چندان زیادی ندارد.
در سال 838 هجری شمسی انزلی به صورت دهکده ای کوچک به عنوان توقفگاه ماهیگیران و شکارچیان دریایی فعال بوده است.
آگوستوس هنری مونساسی که در قرن نوزدهم از این بندر دیدن کرده ، می نویسد: «بندر انزلی دهکده ای است با جمعیت حدود 200 یا 300 نفر که در کلبه های شنی محصور با بیشه های پرتقال زندگی می کنند و به فانوس های دریایی و پاروهای کوچکشان می بالند».
انزلی در محل پیوستن تالاب به دریای خزر و بر روی رسوب های دلتایی آن قرار گرفته و به همین علت شهر از 3 قسمت تشکیل شده ، بخش غربی یا انزلی ، بخش میانی یا شبه جزیره میان پشته و بخش شرقی به نام غازیان.
سواحل ماسه ای انزلی از روزگاران گذشته همواره در مقاطع مختلف سال پذیرای انبوه مسافران بوده است.
آنچه سواحل انزلی را از سواحل دیگر دریای مازندران متمایز می سازد، عمومی بودن سواحل آن است که در دسترس همگان قرار دارد، در حالی که سایر سواحل دریای خزر مورد دخل و تصرف بخش خصوصی قرار گرفته و مسافران محترم باید از پشت دیوارهای بلند و ویلاهای اختصاصی فقط بوی فاضلاب ویلاها را که به دریا می روند، استشمام کنند.
قایقرانی ، ماهیگیری و شکار پرندگان روی تالاب انزلی ، قایقرانی در دریا و گردش در پارک و بلوار ساحلی و دیدار از بازار محلی مجموعه ای از خدماتی است که برای گردشگران تدارک دیده شده است.
انزلی ، هتلهای مناسب و تاسیسات اقامتی و پذیرایی و در کنار آن تعدادی تاسیسات گردشگری از قبیل اردوگاه جهانگردی ، دهکده ساحلی و شهرکهای توریستی دارد.
علاوه بر آن بسیاری از خانوارهای ساکن شهر اتاقهای اضافی خود را به مسافران اجاره می دهند.
این پانسیون های خانگی زیر پوشش اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قرار داشته و با نظارت آنان فعالیت می کنند.
دیدنی های شهر انزلی مثل تاسیسات اسکله ، گمرک شهر، شیلات ، بلوارهای ساحلی ، تالاب انزلی ، کاخ و باغ میان پشته ، بازار، میدان شهر و تعدادی دیگر آثار تاریخی و باستانی موجب می شوند که گردشگران از اوقات فراغت خود به بهترین نحو بهره بگیرند.
مهمترین و جالب ترین نقطه شهر انزلی ، تالاب آن است.
این تالاب در قسمت جنوبی بندر انزلی قرار دارد و طول متوسط آن در امتداد شرقی - غربی - 3 کیلومتر و عرض متوسط آن در امتداد شمالی - جنوبی تقریبا 3 کیلومتر و وسعت کنونی آن 90 کیلومتر مربع است ؛ در حالی که تالاب انزلی در گذشته با باتلاق های اطراف آن در وسعتی حدود 400تا 450 کیلومتر گسترده بوده است.
حداکثر عمق آب در بهار 5/2 متر در قسمت غربی و میزان بارندگی در این منطقه سالانه 1500 تا 2000 میلی متر است.
رودخانه های کوچک و بزرگی در سمت جنوب ، شرق و غرب به تالاب وارد می شوند که از مهمترین آنها می توان به رودخانه بهمبر، ماسوله رودخانه ، قلعه رودخانه پسیخان ، پیربازار و شیجان رود اشاره کرد.
همچنین رودخانه هایی نیز از تالاب خارج می شوند، که عبارتند از:
تازه بکند، نهنگ روگا، راسته خاله و پیر بازار روگا، سوسر روگاه که این رودخانه ها در جلوی بندر به یک کانال مشترک تبدیل شده و از طریق همین کانال وارد دریای خزر می شوند.
تالاب انزلی به دلیل ویژگی های طبیعی و خصوصیات حیاتی آن از زیباترین مناظر آبی گیلان است.
گلهای نیلوفر آبی که غنچه ها و برگهای آن سر از آب برآورده و سطح وسیعی از تالاب را پوشانده اند، در کنار لانه های پرندگان متعدد، متنوع و زیبای بومی و مهاجر منطقه ، انبوه نیزارها و سکوت حاکم بر آنها از جمله زیبایی های این تالاب به شمار می آیند.
در برخی نقاط تالاب آب چنان تمیز و شفاف است که مسافران قایق سوار، تصویر خود در آسمان آبی بیکران را مشاهده می کنند و لذت می برند. از دیدنی های دیگر انزلی ، محوطه فانوس دریایی یا برج ساعت است.
در ساحل انزلی و در دل دریا، فانوسی دریایی مشاهده می شود که در سال 1230تا 1234 هجری قمری در زمان حکومت ناصرالدین شاه توسط خسروخان گرجی حاکم وقت ساخته شده است.
این فانوس دریایی با روغن چراغ روشن می شده و برای راهنمایی دریانوردان به کار می رفته است.
در سال 1369 هجری شمسی ، شهرداری بندر انزلی این فانوس را تعمیر کرده و یک ساعت چهارسوی جدید بر بالای منار قرار داده که در حال حاضر نیز کار می کند.
بنای شهرداری انزلی نیز یک بنای تاریخی زیبا و ضمنا از نظر تاریخی قابل توجه است ، زیرا شهرداری بندر انزلی اولین شهرداری ایران است.
این بنا در سال 1310 هجری شمسی ساخته شده است.